Restaurowanie sakralnych dzieł sztuki, prace- materiałoznawstwo

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Konferencja Krajowa „Potrzeby Konserwatorskie Obiektów Sakralnych na przykładzie makroregionu łódzkiego”
Łód
, 9-10 grudnia 2005r.
Restaurowanie sakralnych dzieł sztuki
Ewa Wolska, Jerzy Wolski
Obraz wykonany przez malarza, jest osobistym przekazem twórcy skierowanym do ka
dego
widza-odbiorcy. Odbiór takiego przesłania, uj
tego w form
plastyczn
, jest równie
osobistym, ze
strony ogl
daj
cego dzieło sztuki, indywidualnym przyj
ciem przekazu artysty. W ka
dym przy-
padku odbiór malarskiej wypowiedzi jest całkowicie zale
ny od aktualnego stanu zachowania
ogl
danego dzieła sztuki.
Konserwator wykonuj
cy restauracj
dzieła sztuki, z racji swej zawodowej funkcji, znajduje si
zatem bezpo
rednio na linii twórca – odbiorca i dlatego działania restauratora decyduj
o tym, czy
przekaz zawarty w dziele sztuki dotrze do ogl
daj
cego je widza w postaci zgodnej z prawd
, czy
w formie zafałszowanej. Bior
c to pod uwag
, restaurowanie, inaczej mówi
c, d
enie do odzy-
skania utraconej z biegiem czasu pierwotnej formy przekazu, ma wyj
tkowo du
e znaczenie i jest
przedmiotem szczególnych stara
w wielow
tkowych działaniach konserwatorskich. Mówi
c o
przywracaniu pierwotnej formy dziełu sztuki, nale
y podkre
li
,
e przywracanie polega na mak-
symalnym, wizualnym przybli
eniu wygl
du dzieła do jego stanu pierwotnego, przy zachowaniu
cych poprawne działania techniczne i przy przestrzeganiu norm etycz-
nych. Dokładne odzyskanie stanu pierwotnego, jest w zasadzie niemo
laj
liwe z powodu, naturalnych
zmian zachodz
cych w u
ytych materiałach malarskich, do których zaliczamy utrat
intensywno
ci
koloru lub ciemnienie farb,
ółkni
cie werniksów, lub powstawanie w warstwach malarskich siatki
sp
ka
.. Z takimi zmianami malarz mógł si
liczy
i nie powinny one mie
dla niego znaczenia po
naturalnych zmianach w wygl
dzie przekazu. Natomiast wszystkie inne deformacje wizualne obra-
tpliwie naruszeniem praw autorskich artysty. Obrona tych praw, podejmowana w imie-
niu twórcy, polegaj
niew
ca na restaurowaniu dzieła, nale
y do podstawowych obowi
zków konserwa-
tora dzieł sztuki.
Korzystaj
c z dokumentacji naszych opracowa
konserwatorskich pozwol
sobie zaj
uwag
Pa
stwa trzema przykładami ilustruj
cymi ró
ne rozwi
zania restaurowania.
Matka Bo
a Piotrkowska
wszystkich reguł okre
zu, s
cioła O.O. Bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim, wykonany na bla-
sze miedzianej, został namalowany w 1625 roku przez diakona w klasztorze bernardy
ej z ko
skim w
Przyrowie. Umieszczony w ołtarzu, przysłoni
ty został bogato zdobion
srebrn
sukienk
z nim-
bami, koronami i berłem.
Kult łaskami słyn
cego wizerunku maryjnego owocował przez wieki wyrazami wdzi
czno
ci i
w formie licznych wotów ofiarowywanych przez tych, którzy łask doznali. Zwyczaj
przymocowywania wotów bezpo
kowa
rednio do obrazu, spowodował bardzo du
e zniszczenie blachy
podobrazia, (w której doliczono si
940 otworów po gwo
dziach) i utrat
¼ warstw malarskich za-
bytkowego dzieła sztuki. Stan zachowania obrazu ilustruj
kity: białe nało
one w 1968 r. i czerwo-
ne (pod złocenia) w roku 2003.
Obraz w przeszło
ci był kilkakrotnie odnawiany. Ostatnio w roku 1968 Danuta Majda przepro-
wadziła jego konserwacj
. Dopiero dwa lata temu
w naszym opracowaniu konserwatorskim, został on w pełni restaurowany przez odtworzenie
bogato zdobionego kurdybanowego tła. Zmiany zaistniałe w czasie restaurowania obrazu ilustruje
zestawienie wygl
i tylko cz
ciow
restauracj
du ołtarza wraz z obrazem przed i po odtworzeniu pierwotnego tła.
Obraz Matki Bo
podzi
Predella tryptyku Warta II
Innym rodzajem restaurowania było wyprostowanie beczkowato wygi
tych cz
ci, drewnianej
płyty podobrazia predelli tryptyku Wniebowzi
cia Matki Boskiej z ko
cioła p.w.
w. Mikołaja w War-
cie.
Predella jest podstaw
ołtarza szafowego składaj
cego si
z obrazu centralnego i dwóch ru-
chomych skrzydeł. Czołowa płyta predelli została kiedy
poci
ta na trzy cz
ci, które przechowy-
wane były, po II wojnie
wiatowej, w bardzo suchych warunkach otoczenia, skutkiem czego drew-
no uległo du
ej, zniekształcaj
cej obraz deformacji.
Restaurowanie predelli wymagało przeprowadzenia szeregu zabiegów zmierzaj
cych do:
1. Wyprostowania desek podobrazia.
2. Opracowania malowanych powierzchni dla odzyskania formy i koloru postaci.
3. Zmontowanie trzech cz
ci predelli w formie przywracaj
cej pierwotny kształt i obrys, jej
czołowej płyty.
Ad 1. Prostowanie zdeformowanych drewnianych podobrazi wykonuje si
ró
nymi sposobami
naruszaj
cymi cz
sto struktur
drewna, np. przez nacinanie odwrocia i wklejanie klinów wymusza-
j
cych prostowanie wygi
tej deski.
W naszym przypadku, prostowanie trzycentymetrowej grubo
ci desek, przeprowadzone zosta-
ło własn
nowatorsk
, nieinwazyjn
metod
prof. Ewy Wolskiej przez długotrwałe (27 miesi
cy)
le
akowanie trzech cz
ci predelli w komorze z regulowan
wysok
wilgotno
ci
wzgl
dn
powie-
trza.
Po wyprostowaniu drewna, na odwrocie płyt przymocowane zostały ruchome, drewniano-
metalowe tzw. parkiety zapobiegaj
ce ponownym odkształceniom podobrazia.
Ad 2. Usuni
cie zabrudze
i pociemniałych werniksów pozwoliło odzyska
pierwotn
form
i
kolor nast
puj
cych postaci
wi
tych: El
biety z Turyngii, Barbary, Katarzyny, Marcina, Matki Bo-
skiej z Dzieci
tkiem, Łucji, Doroty, Jana Jałmu
nika i Jadwigi
l
skiej. Efekty wymienionych zabie-
gów ilustruje fotogram trzech cz
ci predelli ustawionych w pracowni po ich konserwacji i restaura-
cji.
Rze
by
w. Dziewicz z Grocholic
Ko
ciół p.w. Wszystkich
wi
tych w Grocholicach k. Bełchatowa mo
e si
poszczyci
posia-
daniem najstarszych rze
b w naszym regionie. S
one cz
ci
drewnianego tzw. Ołtarza czterech
Dziewic datowanego na drug
połow
wieku XIV. Centraln
postaci
tego typu przedstawienia s
rze
by Matki Boskiej, której towarzysz
cztery
w. Dziewice.
Ołtarz z którego rze
by pochodz
nie zachował si
. Pozostały z niego tylko trzy figury:
w. Ka-
by, które utraciły swe pierwotne prze-
znaczenie, przybite zostały na stałe do nowej ambony i znalazły si
w. Marii Magdaleny i
w. Doroty. Uratowane rze
cio-
ła. Zaistniała sytuacja miała dla nich, w moim przekonaniu, dodatnie znaczenie z dwóch powodów.
Nie były przemieszczane (nie zgin
na marginesie wystroju ko
skim, poza dora
nym przemalowywaniem przy okazji malowania ambony i lokalnym tuszowaniem
ły) i nie poddawano ich radykalniejszym zabiegom odnowiciel-
.
Badania stanu zachowania polichromii przeprowadzone zostały dwoma metodami. Mikrosko-
pow
cych si
uszkodze
analiz
przekrojów warstw malarskich (widoczne
lady złota na czerwonym podkładzie) i
ci pierwotnej
polichromii pokrytej wielokrotnymi przemalowaniami. Kolejne okazjonalne odnawiania zmieniały
nie tylko kolory, ale i form
było stwierdzenie istnienia znacznej cz
detali. Mi
dzy innymi rzekomy zegar okazał si
atrybutem
w. Katarzy-
ny, symbolem jej m
cze
stwa kołem.
programu post
Wyniki przeprowadzonych mikroskopowych i odkrywkowych bada
powania konserwatorskiego zmierzaj
cego do:
, pozwoliły na opracowanie
dziach,
2. oczyszczenie powierzchni drewna pozbawionego pierwotnych warstw malarskich,
3. odsłoni
uszkodze
po gwo
cia i konserwacji zachowanych warstw malowanych, srebrzonych i złoconych,
4. pozostawienia pierwotnej polichromii bez opracowa
malarskich.
Zaniechanie rekonstrukcji polichromii było podyktowane wyj
tkowo wysok
rang
zabytku i
bardzo du
ym procentem zniszczenia pierwotnych warstw malarskich.
tarzyny,
pojawiaj
sondami odkrywkowymi. Wynikiem bada
1. konserwacji drewna przez jego utwardzenie i reperacj
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • tejsza.htw.pl

    •