ROZWÓJ DOGMATU TRYNITARNEGO, Teologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ROZWÓJ DOGMATU TRYNITARNEGO
I etap główny do Soboru w Konstantynopolu włącznie (381-2). W tym okresie zostaje
zdefiniowany dogmat trynitarny.
II etap — pogłębione wyjaśnianie dogmatu do Soboru Florenckiego 1439-1441r.
III etap — do naszych czasów opracowywanie nauki o Trójcy Świętej.
I etap. Świadectwa.
Od samego początku chrześcijanie wyznawali prawdę o Bogu Jedynym Ojcu, Synu i Duchu
Świętym. Początkowo przekazywano tę wiarę przy pomocy formuły chrzcielnej u
Mt 28,19.
ChociaŜ w Dz jest wzmianka, Ŝe chrzest był udzielany w imię Chrystusa. Wiara w Boga
Trójjedynego była przekazywana przy sakramencie chrztu. Prawda dogmatyczna
przekazywana jest przez kerygmat i liturgię, proklamację i wspólną modlitwę.
Pierwszym kerygmatem jest kerygmat apostolski. Najstarszy kerygmat apostolski o
charakterze trynitarnym to
Dz 2,14-41.
Katecheza apostolska św. Piotra. Najstarszym
liturgicznym wyznaniem wiary są opisy liturgii świętej.
Wyznania wiary i doksologie trynitarne do 381r. Najstarsza katecheza apostolska —
1Kor
15,3-5
. List napisany w 57r. Tam pojawia się słowo kerygma gr., które pochodzi od keryssein
— pełnić urząd herolda, proklamować. Kerygma to orędzie zbawcze przekazywane w ramach
posłania apostolskiego.
Analiza wyróŜnia elementy kerygmatu:
1.
Początek procesu przekazywania kerygmatu to ukazanie się Zmartwychwstałego.
2.
Apostołowie jako świadkowie nauczają, Ŝe Chrystus Zmartwychwstał i się ukazał i
prawdę o tym nazywają Dobrą Nowiną — Ewangelią.
3.
Świadkowie są pośrednikami Objawienia i przekazują to co otrzymali.
4.
Przyjęcie świadectwa daje zbawienie tym, którzy uwierzą.
5.
Kerygmat przyjmuje formę zdań normatywnych, wyraŜających prawdę obiektywną.
Chrystus umarł za nasze grzechy, Chrystus Zmartwychwstał. Ta prawda normatywna
stanowi istotę tego co dziś nazywamy dogmatem. Prawda normatywna jest centrum
dogmatu, jest treścią dogmatu. Pierwszy trynitarny kerygmat —
Dz 2,14-41.
Katecheza spisana między 80-90r. po Chr. W dniu zesłania Ducha Świętego. Piotr przekonuje
słuchaczy, Ŝe spełniły się słowa o Zmartwychwstaniu Chrystusa i wylaniu Ducha Świętego.
Jl
3,1-5; Ps 16,8-11; Ps 110,1.
Z punktu widzenia teologii trynitarnej na uwagę zasługują słowa
—
Dz 2,32-34.
W ten sposób św. Piotr podkreśla istnienie i działanie wszystkich trzech osób. Treść
kerygmatu:
1.
Chrystus został wskrzeszony przez Ojca.
1.
Apostołowie — świadkowie wskrzeszenia.
2.
Chrystus został wywyŜszony na prawicę Boga — było to pełnienie funkcji
namiestnika Króla.
3.
Jezus otrzymał obietnicę Ducha Świętego.
Otrzymanego Ducha Świętego zesłał na ludzi. Zesłanie Ducha Świętego jest faktem
doświadczalnym, jak w
Dz 10,44
. Podmiotem tego działania jest Bóg Ojciec. Jezus jest
narzędziem, przez Jezusa Ojciec posyła Ducha. Duch Święty jest darem po nawróceniu i
odpuszczeniu grzechów —
Dz 2,38
. Duch Święty jest pośrednikiem obecności Chrystusa,
sprawia Ŝe Chrystus jest obecny a nie zastępuje Chrystusa. Wiara w Trójjedyność Boga jest
obok tego przekazywana w liturgii świętej. O tej liturgii z czasów apostolskich dowiadujemy
się z Didache (I poł. II w.). Zawiera ona streszczenie nauki apostolskiej.
Apologia I św. Justyna 150-155r.
“Przeciw herezjom” Ireneusza z Lionu (zm. 177/8). Tertulian — całe dzieło o chrzcie (zm.
220r.). Orygenes — komentarz do “Listu do Rzymian”. Cyprian “List 73” (zm. 258r.).
Z liturgią chrzcielną związane są wyznania wiary. Chrzest udzielony jest temu, kto wierzy.
Pierwsze wyznania wiary są bardzo krótkie. Najstarsze (II w.) — “Wierzymy w Ojca
panującego nad wszechświatem i Jezusa Chrystusa i Ducha Świętego i święty kościół i
odpuszczenie grzechów” BF I,9.
Wyznania wiary odzwierciedlają w swej strukturze formułę chrzcielną. KaŜde wyznanie
wiary składa się z trzech części.
Inne wyznanie wiary — skład apostolski (koniec II w.) Według Rufina z Akwilei,
apostołowie przed rozejściem się w świat na głoszenie ewangelii ustalili czego będą nauczać.
Jest to wyznanie składane bardzo często podczas chrztu świętego.
Ireneusz “Przeciw herezjom” — tam teŜ jest wyznanie.
Tertulian porusza tę sprawę trzy razy.
“Przeciw Prakseaszowi” po 212r. — najjaśniejsze przed soborem nicejskim wyjaśnienie nauki
o Trójcy. Po raz pierwszy pojawia się termin Trynitas.
Orygenes “O zasadach” I ks. — wyznaje wiarę w troistość Boga Jedynego.
Nowacjan (zm. 257/60r.) “O Trójcy Świętej” przed 251r. — mówi o Bóstwie Syna i o Duchu
Świętym.
Prywatne wyznanie wiary Grzegorza Cudotwórcy (zm. 270r.). UŜywa słowa Trójca, po raz
pierwszy w języku greckim.
Wiarę w Trójcę wyraŜa doksologia — krótki hymn uwielbienia Boga, kończący wyznanie
wiary lub modlitwę. Doksologie stanowią waŜny element liturgii. Są zastosowane przy
odpowiedziach na prośbę, przedłuŜeniem prośby z Ojcze Nasz — święć się imię Twoje. Są
uwielbieniem Boga. Pierwsze doksologie były kierowane ogólnie do Boga lub do Chrystusa.
Pojawiły się z czasem do Ducha Świętego. Doksologia trynitarna to hymn uwielbienia
skierowany do Ojca i Syna i Ducha.
Jedna z najstarszych doksologii — Klemens Aleksandryjski “Jaki bogacz będzie zbawiony”
(zm. przed 250r.).
Mogą być róŜne doksologie trynitarne:
1.
“Chwała Ojcu i...” — bardzo rozpowszechniona w kościele zachodnim.
1.
Doksologia według schematu “Chwała Ojca przez Syna w Duchu Świętym”.
1.
koordynacyjna
1.
subordynacyjna — stała się źródłem nieporozumień w IV w. — okres kryzysu
ariańskiego.
Jako formułę mającą zaradzić problemowi, Bazyli Wielki uŜywa formuły “Chwała Ojcu wraz
z Synem i Duchem Świętym”.
1.
U Klemensa Aleksandryjskiego
1.
U Orygenesa “O modlitwie”.
Wynika stąd, Ŝe prawda o Trójcy Świętej jest przekazywana od początku. Choć nie od
początku wiarę w Trójcę nazywano wiarą w trójcę. Nazwa pojawia się dopiero u Tertuliana i
Grzegorza Cudotwórcy. Wiara w Trójcę jest najbardziej fundamentalną prawdą wiary
przekazywaną wraz z prawdą o zmartwychwstaniu. Jest konsekwencją przejęcia prawdy o
Bogu, zbawiającym nas z miłości.
O Trójcy Świętej dowiadujemy się tylko z dziejów zbawienia. Jest to prawda dostępna nam
tylko poprzez dzieje zbawienia. Dwa aspekty:
1.
Dziejozbawczy
1.
Ontologiczny
Aspekt dziejozbawczy dotyczy zaangaŜowania osób BoŜych w dzieje zbawienia człowieka —
nauka o Trójcy zbawiającej, ekonomicznej, od gr. oikonomia.
Aspekt ontologiczny dotyczy Trójcy samej w sobie tzn. takiej jaką jest sama w sobie w
wewnętrznej tajemnicy, nie zaleŜnej od dziejów zbawienia.
Teologia — nauka o Trójcy Świętej samej w sobie, zwanej Immanentną. To najtrudniejsza i
najbardziej spekulatywna część teologii katolickiej. Trudność polega na tym, Ŝe musimy
wyraŜać róŜnicę między trzema osobami, przy równoczesnym zachowaniu bezwzględnej
równości i jedności między nimi. Jest więc zrozumiałe, Ŝe wielu myślicieli chrześcijańskich
poszukiwało sposobu wyraŜania tej tajemnicy.
Zanim doszło do właściwego ujęcia tej tajemnicy pojawiły się trzy błędne opinie. Myśl
pisarzy chrześcijańskich przed Soborem Nicejskim:
·
monarchianizm a modalizm
·
subordynacjonizm
·
tryteizm
I etap. Próby teologicznego uj
ę
cia tajemnicy.
Ojcowie Apostolscy i Apologeci.
Ojcowie Apostolscy, którzy ze względu na rozwój dogmatu trynitarnego zasługują na uwagę:
Ignacy Antiocheński, Klemens Rzymski, Hermas.
Klemens Rzymski
“List do Koryntian” — do prawdy o Trójcy odwołuje się w przysiędze.
Wyznaje wiarę w Trójjedynego Boga. Nawiązuje do Mt. O Chrystusie mówi, Ŝe istniał przed
wcieleniem, wyznaje wiarę w preegzystencję Chrystusa.
O Duchu Świętym mówi, Ŝe był natchnieniem dla proroków St i dla niego samego.
Nie zastanawia się on nad relacjami osób ani jak to się ma do Jedności.
Ignacy Antioche
ń
ski
— Duch Święty jest źródłem dziewiczego poczęcia Chrystusa i
porównuje Trójcę do planu budowy; wierni kościoła są kamieniami, z których składają się
mury świątyni. Te kamienie podnoszone są dźwigiem, którym jest krzyŜ Chrystusa, a liną jest
Duch Święty. Chrystusa nazywa naszym Bogiem albo Bogiem wcielonym. Nazywa
Chrystusa niezrodzonym.
Justyn
(zm. 165r.) — w nauce wiary — wychodzi od istnienia “logos spermaticos” —
elementy rozumu twórczego w człowieku. Zdolność rozumienia to część Boskiego Logosu.
Ten Boski Logos stał się człowiekiem i wyraŜa myśl Ojca. Aritmo hetero — pod względem
liczby — Syn róŜni się od Ojca.
Wizyta Aniołów u Abrahama (
Rdz 18
).
O Duchu Świętym — chrześcijanie nie są ateistami, bo wyznają wiarę w Ducha Świętego.
Justyn nie odróŜnia funkcji Ducha Świętego od funkcji Logosu.
Według Justyna — Platon zaczerpnął od MojŜesza — myśl o trzech osobach. Nacisk na
aspekt dziejozbawczy, a nie na wewnętrzne Ŝycie Trójcy Świętej.
Ireneusz — biskup Lyonu — podkreśla wiarę w Trójcę Świętą (choć nie uŜywał tego słowa).
Uwaga duŜa skierowana na Ducha Świętego. Ujęcie rękoma świata przez Ojca. Te ręce — to
Duch Święty i Syn — nimi Ojciec przygarnia do siebie ludzi. Jeśli Bóg jest prawdziwym
Bogiem, to jest Bogiem rozumnym. A zatem istnieje w Bogu Logos. Jeśli jest prawdziwym
Bogiem, to jest Duchem, a zatem istnieje w Bogu Duch Święty. Ten Duch przemawia przez
proroków.
Równość Syna w Bóstwie z Ojcem.
Herezje antytrynitarne: kwestionowanie prawdy o bóstwie Chrystusa. Ceryntianie (Iw.) —
zaprzeczali bóstwu Chrystusa (
®
jedyność Boga).
Jezus to człowiek, na którego zstąpił Chrystus, czyli Mesjasz w czasie chrztu.
Pod koniec II w.
— monarchianizm
— przybrał róŜne formy:
·
monarchianizm adopcjonistyczny
— Chrystus to człowiek. W czasiechrztu został
obdarzony mocą i adoptowany przez Boga (Syn BoŜy). [Teodor Starszy z Bizancjum.
Uciekł do Rzymu. Odrzucenie: papieŜ Wiktor I zm. 198r. Paweł z Samosaty — biskup
Antiochii]. Chrystus to człowiek natchniony, w którym zamieszkał Logos (moc BoŜa).
Słowo to hipostatyczna jedność z Ojcem: Ojciec i Syn to jedna usia (natura) i
hypostasis (osoba). Potępienie w 268r. na Synodzie w Antiochii.
·
monarchianizm papasja
ń
ski
(modalisrtyczny) — Chrystus to prawdziwy Bóg, ale to
Ojciec wcielił się i cierpiał (Noet ze Smyrny, św. Hipolit “Cotra haeresum Noeti”;
Prakseasz, Tertulian “Adversus Prakseam”). Formą tego monarchianizmu jest nauka
Sabeliusza (zm. 264r.), biskup libijski, za papieŜa Zefiryna (zm. 297r.). Nauka
Sabeliusza to modalizm. Według niego Bóg Jedyny objawił się w dziejach na trzy
róŜne sposoby (sposób łac. — modus). Sabeliusz przejął naukę Noeta i rozszerzył ją
na Ducha Świętego.
Bóg objawił się przez trojakie działanie:
·
Stwórca i Prawodawca — Ojciec (ST)
·
Zbawiciel i Syn — NT
·
Uświęciciel — Dzieje Kościoła.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • tejsza.htw.pl

    •