Reno Graffitti - Biologiczna ocena jakości wody, Hydrologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Seria podręczników PHYWE
Reno Graffitti
Podręcznik
Biologiczna ocena jakości wody
- Metody biologicznej oceny jakości wody słodkowodnego
środowiska życia przy pomocy wskaźników biologicznych
- Ćwiczenia praktyczne dla uczniów klas profilowanych oraz
ogólnych szkół ogólnokształcących
Seria podręczników PHYWE
Nr.-Zamówienia: 30834.01
Wydanie 1
Wszystkie prawa, również tłumaczenia,
przedruku fragmentów, dodruku i kopiowania
fotomechanicznego, zastrzeżone.
Desktop publishing: Hildegard Richard, D-37115 Duderstadt
© PHYWE SYSTEME GmbH, D-37070 Göttingen
 Spis treści
Część teoretyczna
6.2 Formy zwierzęce mogące pełnić funkcję
wskaźnika.
1.
Słodkowodne środowisko życia
6.3 Dokonywanie badań metodą
Xylandera /
Naglschmidta
.
1.1 Podział na wody płynące i stojące i ich
różnice biocenotyczne.
6.3.1 Opispostępowania.
1.2 Przepływ energii i przemiana materii w
słodkowodnym środowisku życia.
6.3.2 Klucz do określania metodą Wassmanna
/ Xylandera.
2. Naturalne i antropogeniczne zmiany
wód - stopnie troficzne i system sa-
probiontów do biologicznej oceny
jakości wód.
6.3.3 Tabela pomocnicza do oceny znale-
zionych grup zwierząt.
6.4 Metoda badań wg
D. Meyera
.
3.
Dokumentacja antropogenicznych ob-
ciążeń (zanieczyszczeń) za pomocą
wskaźników biologicznych.
6.4.1 Opispostępowania.
6.4.2 Formularz ewidencji i oceny badań.
4. Metody biologicznego badania wód
płynących i wzorcowania.
6.4.3 Lista organizmów posiadających właści-
wości wskaźników.
5.
Metody badań wód stojących.
6.5 Wyposażenie walizki do analiz.
Część praktyczna
6. Makroskopijno - biologiczne badanie
wód płynących i obszaru brzegowego
wód stojących.
7. Wykorzystanie komputera do badań
limnologicznych i biologiczno - ścieko-
wych jak również do ochrony wód.
6.1 Dwie różne metody badań dla potrzeb
zajęć szkolnych.
8.
Wskazówki dot. walizki PHYWE
30832.88 do chemiczno - fizycznych ba-
dań wód płynących.
Biologiczna ocena jakości wód
1. SŁODKOWODNE ŚRODOWISKO ŻYCIA
Limnologia
(= nauka zajmująca się wodami słod-
kimi; definicja: nauka o procesach życiowych, o
organizmach i ich powiązaniach ze środowiskiem
w stojących i płynących wodach słodkich, patrz
Hütter
1984) zajmuje się mnogością różnych
biotopów słodkowodnych.
Te zaś można pokrótce podzielić na
wody płyną-
ce
(obszar źródłowy wód płynących, strumienie,
rzeki) i na
wody stojące
(jeziora, stawy, sadzaw-
ki, bajora).
substancji. „Nie mamy tu do czynienia z obiegiem
wody i substancji odżywczych, a ze skierowanym
do ujścia transportem”.
Czynniki środowiskowe zmieniają się nie jak w
przypadku jezior pionowo, lecz wraz zbiegiem
strumienia poczynając od źródła”.
„Pomiędzy wodami płynącymi a stojącymi lub ich
fragmentami istnieją, w ścisłym tego słowa zna-
czeniu, płynne przejścia”
(
Brehm
, 1982). Wraz ze
zmniejszającą się prędkością przepływu wody
płynące stają się w swych najgłębszych strefach
coraz bardziej podobne do jezior. Warunki
życiowe zbliżają się do siebie, co widać w dużych
podobieństwach biocenoz,
„W dolnym biegu
często można napotkać gatunki, spotykane
również w wodach stojących”.
(
Xylander
, 1985).
W przeciwieństwie do wód płynących, gdzie
cząsteczki wody jako „płynąca fala” (
Brehm
m.
in., 1982) znajdują się w mniej lub bardziej
stałym ruchu w obrębie koryta zbiornika, w
przypadku wód stojących woda nie porusza się
lub cyrkuluje tylko fazowo (np. cyrkulacja wiosen-
na lub jesienna dimiktycznych jezior Europy środ-
kowej) w ramach ograniczonego koryta.
Podczas gdy wody stojące są ze wszystkich
stron ograniczone lądem, wody płynące są
systemami „otwartymi w górę i w dół” (
Hütter
,
1984), umożliwiającym dwukierunkowy transport
rozpuszczonych i nierozpuszczonych w wodzie
1.1 Podział na wody płynące i stojące i ich
różnice biocenotyczne
Wody płynące
dzielimy pobieżnie na obszary
żródłowe, strumieniowe i rzeczne (Rys. 1), które
m. in. charakteryzują się różnymi biocenozami.
Biocenozy strumieni są zbadane najlepiej, a
poza tym są łatwo osiągalne przez co doskonale
nadają się do doświadczeń szkolnych.
Rys. 1 Podział wód płynących na regiony źródłowy (Crenon), strumieniowy (Rhitron), rzeczny (Potamon)-,
wysłodzony ujściowy (Estuar) i region euryhalijny (morze).
Parapotamon: starorzecze połączone z głównym biegiem rzeki.
Plesipotamon: starorzecze bez połączenia z głównym biegiem rzeki = wody stojące (patrz:
Besch
, W.K., 1984)
Biologiczna ocena jakości wód
Ogólnie rzecz biorąc wśród roślinności wodnej
bagiennej i przybrzeżnej ok 1/10niemieckich
gatunków roślin jest znajdowana w i nad wodami
płynącymi (
Brehm
, 1982). Z drugiej strony prawie
wszystkie gatunki roślin wód płynących można
znaleźć w innych biotopach: w jeziorach,
stawach, bajorach lub wykopach. Ze względu na
duże zróżnicowanie warunków abiotycznych
bogactwo gatunków makroflory w lub nad
wodami płynącymi, w szczególności w obszarze
brzegowym, jest większe niż np. w jeziorach.
Szczególnie bogata w gatunki jest fauna wód
płynących, a przy tym część gatunków
przystosowanych i wyspecjalizowanych na wody
płynące jest bardzo duża. I tak w porównaniu
słodkowodnych środowisk życia liczba
wyspecjalizowanych gatunków zwierząt wód
płynących jest ok. trzykrotnie większa od zwierząt
jeziornych. (
Brehm
, 1982). Różnice te są w
pierwszym rzędzie uwarunkowane przez
mnogość nisz ekologicznych
obszarów
strumieniowych
. Różnorodność stworzeń
wyspecjalizowanych na wody płynące w innych
obszarach pozostaje daleko w tyle za tymi
specjalnymi biotopami. Pomiędzy tymi gatunkami
zwierząt najliczniejszą grupą są insekty z 3200
gatunkami.
Godne zauważenia jest
podobieństwo fauny w
obszarze przybrzeżnym wód płynących i jezior
.
Wody stojące
możemy podzielić na stałe (
np.
jeziora i stawy
) oraz okresowe (
periodyczne: np.
bajora
).
Jeziora
,
o głębokości od kilku do ponad 1000
metrów
, posiadają relatywnie dużą objętość
wody i różnorodne środowiska życia w różnych
obszarach. Podział jeziora na takie strefy jest
uwarunkowany przez dwie wielkości: promienie
światła słonecznego, oraz położenie względem
dna jeziora. Wynikiem tych podstawowych
warunków jest podział jeziora, który w
uproszczonej formie znalazł się na rysunku 2.
Dla badań wód duże znaczenie mają dwie strefy
jeziora: litoral (strefa przybrzeżna) i pelagial
(strefa wód wolnych).
W
pelagialu
znajduje się masa fitoplanktonu,
który w jeziorach jest w pierwszym rzędzie
odpowiedzialny za produkcję pierwotną przez co
określa
trofizm
. Chodzi tutaj o rośliny, które na
drodze fotosyntezy tworzą z nieorganicznych
podstawowych elementów H
2
O i CO
2
z
wykorzystaniem światła słonecznego cukier
gronowy. Taka cząsteczka węglowodoru może z
kolei w wyniku różnych procesów przemiany
materii zostać przekształcona w tłuszcze i białka,
bądź też w celu uzyskania energii zostać z
powrotem rozłożona w wyniku procesów
oddychania i fermentacji.
Rys. 2 Podział jeziora na strefy o różnych biotopach (patrz
Miegel, H.,
1981)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • tejsza.htw.pl

    •