Psychologia preferencji i zainteresowań zawodowych, psychologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
DEPARTAMENT RYNKU PRACY
Beata Bajcar, Anna Borkowska, Agnieszka Czerw,
Agata Gąsiorowska, Czesław S. Nosal
PSYCHOLOGIA PREFERENCJI
I ZAINTERESOWAŃ
ZAWODOWYCH
Przegląd teorii i metod
Warszawa 2006
MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
Departament Rynku Pracy
ul. Tamka 1
00-349 Warszawa
Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego Î zeszyt nr 34
PSYCHOLOGIA PREFERENCJI I ZAINTERESOWAŃ ZAWODOWYCH
Przegląd teorii i metod
Opracowanie:
Beata Bajcar, Anna Borkowska, Agnieszka Czerw,
Agata Gąsiorowska, Czesław S. Nosal
Projekt okładki:
Jacek Brzeziński
¨ Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Warszawa 2006
ISBN 83-60302-46-4
Wydawca:
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Departament Rynku Pracy
ul. Tamka 1
00-349 Warszawa
Publikacja wydana przy wsparciu Wsplnot Europejskich w ramach Programu Leonar-
do da Vinci. Treść publikacji nie ma na celu wyrażenia stanowiska Komisji Europejskiej.
Instytucja ta nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za treść publikacji.
Łamanie i druk: ZWP MPiPS. Zam. 1021/06.
2
 Spis treści
1. Psychologiczne teorie preferencji i zainteresowań zawodowych Î
wprowadzenie w problematykę
........................................................
5
2. Koncepcje strukturalne
..................................................................... 10
2.1. Wprowadzenie Î Frank Parsons Î twrca podstaw
doradztwa zawodowego .............................................................
10
2.2. Koncepcja pomiaru zainteresowań zawodowych
Federica Kudera ......................................................................... 14
2.2.1. Kwestionariusz Preferencji Zawodowych ..................... 14
2.2.2. Przegląd Zainteresowań Zawodowych .......................... 16
2.2.3. Skala Własnej Skuteczności w Zadaniach .................... 18
2.2.4. System Planowania Kariery .......................................... 19
2.2.5. Podsumowanie .............................................................. 22
2.3. Inwentarz Zainteresowań Stronga Î fenomen najstarszej
metody do pomiaru zainteresowań zawodowych .......................
23
2.3.1. Aktualna wersja Inwentarza Zainteresowań Stronga ....
25
2.3.2. Zainteresowania zawodowe i zdolności indywidualne
Î kwestionariusz Davida Campbella .............................
30
2.4. Rodzaje i struktura preferencji zawodowych.
Teoria Johna Hollanda ............................................................... 33
2.4.1. Wprowadzenie ............................................................... 33
2.4.2. Głwne założenia teorii .................................................
33
2.4.3. Diagnoza preferencji zawodowych na podstawie
kwestionariusza oceny zawodw ..................................
37
2.4.4. Relacja preferencji zawodowych do inteligencji,
zdolności i cech osobowości ......................................... 43
2.5. Koncepcja dwuwymiarowej mapy zawodw
DaleÓa Predigera .........................................................................
45
2.5.1. Koncepcja wymiarw uzupełniających heksagon
J. Hollanda ....................................................................
46
2.5.2. Koncepcja Mapy Świata Pracy D. Predigera ................
47
2.5.3. Rozwinięcie idei trzyliterowego kodu
w metodzie J. Hollanda .................................................
49
2.5.4. Wykorzystanie testw zainteresowań Î krytyka
aktualnego podejścia w doradztwie zawodowym .........
50
3
2.6. Terence Tracey Î Sferyczny Model Zainteresowań
i Przekonań o Kompetencjach ....................................................
51
2.6.1. Grupy wymiarw zainteresowań zawodowych ............
51
2.6.2. Metoda do pomiaru zainteresowań zawodowych
TerenceÓa TraceyÓa .......................................................
56
3. Koncepcje rozwojowe
........................................................................ 59
3.1. Teoria rozwoju zawodowego Ginzberga, Ginzburga,
Axelrada i Hermy .......................................................................
63
3.1.1. Podstawowe założenia teorii
i etapy rozwoju zawodowego ........................................
63
3.1.2. Krytyka koncepcji Ginsberga .......................................
67
3.2. Koncepcja rozwoju kariery zawodowej Donalda E. Supera ......
68
3.2.1. Pojęcie kariery w koncepcji Supera ..............................
71
3.2.2. Pojęcie obrazu siebie w koncepcji kariery życiowej .....
73
3.2.3. Etapy rozwoju kariery zawodowej ................................
74
3.2.4. Hierarchiczny model ważności pracy ...........................
80
3.2.5. Kwestionariusz Wartości w Pracy ................................
81
3.2.6. Technika badania ważności pracy .................................
82
3.3. Teoria ograniczania i kompromisu Lindy Gottfredson ..............
85
3.3.1. Podstawowe pojęcia teorii ............................................
86
3.3.2. Proces ograniczania
i powstawanie mapy poznawczej .................................. 89
3.3.3. Proces kompromisu ....................................................... 94
3.3.4. Ocena teorii ................................................................... 97
4. Koncepcje psychoanalityczne Î teoria Anne Roe
............................ 98
4.1.1. Strukturalna teoria zainteresowań ................................. 99
4.1.2. Geneza preferencji zawodowych
Î klasyfikacja postaw rodzicielskich ............................. 103
4.1.3. Ocena teorii ................................................................... 107
Literatura .................................................................................................... 108
4
1. Psychologiczne teorie preferencji
i zainteresowań zawodowych
Î wprowadzenie w problematykę
W ramach naszej kultury i cywilizacji procesy edukacyjne nie
tylko kształtują umysły w aspekcie oglnym, ale także przygotowują
do wyboru określonego zawodu lub drogi kariery zawodowej. W projek-
towaniu indywidualnych karier i drg edukacji ważne znaczenie ma
psychologiczna wiedza o podmiotowych czynnikach i warunkach śro-
dowiskowych wpływających na wybr drogi, na końcu ktrej pojawi się
określony zawd na rżnych poziomach kształcenia. Złożoność i zmien-
ność wspłczesnego świata powoduje, że w obrębie wybranej drogi ka-
riery wykonujemy rżne zawody. Do zmiany wykonywanych zawodw
zmusza zarwno dynamika rynku zatrudnienia, jak też przekształcenia
w zakresie technologii informacyjnych.
Każdy uczeń, student i pracownik dysponuje pewnym potencjałem
rozwojowym Î zdolnościami, preferencjami i zainteresowaniami sprzy-
jającymi określonym grupom zawodw, rodzajom czynności lub typom
karier zawodowych. Dostatecznie wczesne i trafne rozpoznanie tego
potencjału to nie tylko ważna kwestia osobista, ale przede wszystkim
zagadnienie o doniosłym znaczeniu społecznym. Już bowiem klasycy
ekonomii podkreślali, że bogactwo narodw wynika nie tylko z ogl-
nych zasad rynkowego gospodarowania, ale rwnież z tego w jaki spo-
sb wykorzystywane są indywidualne zdolności, talenty i motywacja do
działań twrczych. Jednym z podstawowych celw systemu edukacji na
dowolnym poziomie powinno być wczesne rozpoznawanie zdolności
i talentw oraz kształcenie ich dla sprawnej oraz twrczej działalności.
Nie jest kwestią przypadku, że negatywnie oceniani jesteśmy w aspekcie
rezultatw twrczych, zakresu innowacji, liczby patentw itp. Przyczy-
ny takiego niekorzystnego stanu rzeczy tkwią w systemie edukacji
i ograniczaniu roli czynnikw sprzyjających wyzwalaniu indywidual-
nych preferencji, zdolności i talentw. Wydaje się czymś oczywistym,
że wszyscy organizatorzy edukacji na dowolnym poziomie powinni
mieć na uwadze kształcenie umysłu w kontekście tak ważnych społecz-
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • tejsza.htw.pl

    •