ROLKI SKRYPT, rolki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Paweł Cięszczyk
ŁYŻWOROLKI
Skrypt z Łyżworolek
Paweł Cięszczyk – Instytut Kultury Fizycznej
SPIS TREŚCI
1
Historia łyżworolek........................................................................................... 3
2
Dyscypliny uprawiane na bazie łyżworolek.................................................... 11
3
Sprzęt do jazdy na łyżworolkach..................................................................... 19
4
Konserwacja sprzętu........................................................................................ 29
5
Charakterystyka jazdy na łyżworolkach........................................................ 30
6
Urazowość na łyżworolkach............................................................................. 37
7
Bolesność a jazda na łyżworolkach................................................................. 41
8
Zasady bezpieczeństwa a jazda na łyżworolkach.......................................... 44
9
Rozgrzewka w łyżworolkach............................................................................ 45
10 Zasady prowadzenia zajęć z łyżworolek......................................................... 53
11 Technika i metodyka nauczania wybranych elementów jazdy na
łyżworolkach......................................................................................................
58
Strona 2 / 86
Skrypt z Łyżworolek
Paweł Cięszczyk – Instytut Kultury Fizycznej
Historia łyżworolek
Wszystkich zainteresowanych genezą łyżworolek
z pewnością w zdziwienie wprawić
mogą liczne rozbieżności dotyczących miejsca i okresu ich powstania, pomimo tego, iż ich
historia jest przecież stosunkowo dobrze poznana i udokumentowana. Zdaniem amerykańskich
badaczy zajmujących się tą tematyką łyżworolki powstały na początku lat 80-tych XX wieku
jako modyfikacja wynalezionych w 1863 roku przez J.L Plimptona wrotek czterokółkowych.
Zupełnie odmiennego zdania są jednak Europejczycy, którzy zwykli nazywać łyżworolki
„młodszymi siostrami łyżew”.
Zdaniem autora niniejszej publikacji, rozwój łyżworolek w ich obecnej postaci, nie byłby
możliwy zarówno bez wkładu Amerykanów jak i Europejczyków. Nie zmienia to jednak faktu,
iż kolebką łyżworolek z całą pewnością jest Europa, a główną przesłanką do ich skonstruowania
była chęć przedłużenia możliwości ślizgania się po zamarzniętych kanałach dzisiejszych państw
Beneluxu [15].
Pierwsza, jednakże w żaden sposób nie potwierdzona wzmianka o łyżworolkach
pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku. Prawdopodobnie wtedy to właśnie niejaki Hans
Bruckner (Holender) skonstruował pierwsze na świecie „łyżwy do jazdy po ziemi” [15]. O
wynalazku tym nie możemy zatem mówić w kategoriach potwierdzonej prawdy historycznej,
lecz wyłącznie domniemania, ponieważ do czasów dzisiejszych nie przetrwała żadna
prezentująca go ilustracja, ani nawet wzmianka na podstawie której można by było powiedzieć
coś więcej na temat jego budowy i zasad funkcjonowania.
Wynalazcą, który jako pierwszy na świecie zaprezentował szerokiej publiczności
skonstruowane przez siebie łyżworolki był Belg - Josef Merlin z Huy (wytwórca instrumentów
muzycznych) [8, 15, 32]. Do historii trafił on jednak nie tyle dzięki rozwiązaniom technicznym
jakie zastosował w swoim wynalazku, ale dość nietypowego zdarzenia jakie miało miejsce
podczas ich publicznej prezentacji. Był rok 1760. Na środku ogromnej sali balowej na dworze
królewskim w Londynie rozłożono długi czerwony chodnik. Merlin mknął po nim na swoich
„patins a rouen alignees” (czyli - "wrotki z kółkami ustawionymi w jednej linii") ubrany w
odświętny frak, grając przy tym na skrzypcach. Niestety, cała ta eskapada skończyła się dosyć
niefortunnie na ogromnym kryształowym lustrze wartym kilkaset ówczesnych funtów. Do dziś
nie rozstrzygnięto sporu, czy wypadek ten był wynikiem błędów konstrukcyjnych jego
wynalazku (mocowane do stopy za pomocą rzemieni łyżworolki składały się z pary metalowych
1
z uwagi na powszechność stosowania tej nazwy zdecydowano się na jej wykorzystanie w niniejszym opracowaniu.
Podkreślić jednak należy, iż według oficjalnego w Polsce nazewnictwa nazwa „łyżworolki” uważana jest za błędną.
Strona 3 / 86
 Skrypt z Łyżworolek
Paweł Cięszczyk – Instytut Kultury Fizycznej
kółek przytwierdzonych do drewnianej płozy, brak jednak było w nich hamulców) czy raczej
miernych umiejętności ich wynalazcy. Niemniej jednak to właśnie Josef Merlin uważany jest za
pierwszego konstruktora łyżworolek.
Niefortunny występ Merlina zapoczątkował całą lawinę zdarzeń i wynalazków mających
ogromny wpływ na dalszy rozwój wrotkarstwa. Pojawiający się w historii łyżworolek ludzie (a
przekrój społeczny był zaiste imponujący - od sprzedawcy warzyw do uznanych konstruktorów i
wynalazców) co jakiś czas wpadli na pomysł zastosowania coraz to nowych rozwiązań
technicznych, a nawet kompletnie odmiennego zastosowania dynamicznie ewoluującego w
tamtym czasie sprzętu.
Nie trudno się domyślić, iż jedną z pierwszych innowacji było zamontowanie hamulca.
Unowocześnienia tego dokonał w 1789 roku niejaki van Lade, z pochodzenia Belg [13, 16, 29,
32]. Jego łyżworolki (oczywiście stosowanie nazwy „łyżworolki” w odniesieniu do omawianego
sprzętu jest dużym uproszczeniem – jak wiadomo nazwa ta powstała znacznie później, w drugiej
połowie XX wieku. Do tego czasu praktycznie każdy model posiadał swoją własną nazwę, np.
swoje łyżworolki van Lade nazwał „wrotkami do jazdy po ziemi”) składały się z dwóch
drewnianych kółek przymocowanych do metalowej podstawy ze specjalną wypustką, spełniającą
funkcję hamulca.
Kolejne warte odnotowania wydarzenia z historii łyżworolek miały miejsce w XIX
wieku. Praktycznie jednocześnie do Urzędu Patentowego w Paryżu zgłoszone zostały dwa
wnioski o ich opatentowanie. Co najdziwniejsze, oba rozpatrzono pozytywnie, nie dopatrując się
żadnego podobieństwa w łyżworolkach opartych o identyczną przecież zasadę działania.
Jako pierwszy patent na łyżworolki uzyskał w 1815 roku Jeanie Garcin (znany w
ówczesnych czasach francuski łyżwiarz) [8, 15, 32]. Jego wynalazek opierał się na prostej
konstrukcji składającej się z deseczki do której przytwierdzone były kółka, hamulec i rzemień,
za pomocą którego mocowano łyżworolkę do stopy (Rys 1.).
Rys 1. Pierwsze opatentowane łyżworolki – Garcin 1815
Wynikiem ulepszeń i modyfikacji wprowadzonych stopniowo przez Garcina były „patin
de eclisse” ("wrotki na szynach"). Konstrukcja ta była na tyle udana, iż po pewnych
Poprawna nazwa według Polskiego Związku Sportów Wrotkarskich to „wrotki jednośladowe”. Starosta (2004) z kolei za
właściwe uważa określenie „łyżwowrotki”.
Strona 4 / 86
Skrypt z Łyżworolek
Paweł Cięszczyk – Instytut Kultury Fizycznej
modyfikacjach (dodanie trzeciego kółka oraz podpór z klamrą do mocowania w okolicach kolan)
znalazła szerokie zastosowanie w otwartej przez jej twórcę również w 1815 roku pierwszej na
świecie szkole nauki jazdy na łyżworolkach [14](Rys 2).
Rys 2. Wrotki na szynach – Garcin 1815
Zaledwie 4 lata później (w 1819) opatentowany został przez Monsieur Petitbled kolejny
model łyżworolek. Wprowadzoną tu innowacją było przymocowanie kółek (od dwóch do
czterech) na stałe za pomocą rzemieni do buta [15, 29, 32]. Choć z perspektywy czasu i
posiadanej wiedzy wynalazek Petitbleda uznalibyśmy niewątpliwie za propozycję zmian idącą
we właściwym kierunku, to współcześni jemu użytkownicy zdawali się być zgoła odmiennego
zdania. Argumentem mającym w zamyśle wynalazcy zachęcić ludzi do wyboru tego właśnie
modelu była ich prostota oraz duże podobieństwo do jazdy na łyżwach. Rzeczywistość była
jednak inna – użytkownicy wynalazku Petitbleda byli zdania, iż skręcanie na jego rolkach, o ile
jest w ogóle możliwe, przysparza niebagatelnych trudności.
Rozwiązaniem które pozwoliło uprościć manewrowanie na łyżworolkach było
wprowadzone przez Anglika, Johna Tyrs z Picadilly (sprzedawcę owoców) zróżnicowanie
średnicy kółek – środkowe kółko posiadało największą średnicę, natomiast kółka skrajne były
najmniejsze. Wynalazek ten był na tyle innowacyjny, iż zastrzeżono go patentem w 1823 roku.
Swoistą nowinką w „Rolitos” było także zastosowanie przedniego hamulca [13, 15]. Miejscem
które z pewnością idealnie nadawało się do wypróbowania wynalazku Tyrsa był oddany do
użytku w 1857 roku w Londynie „huge public rink” (pierwszy skate-park/wrotkarnia) [17].
Wspominałem już o tym, iż wprowadzane co jakiś czas innowacje konstrukcyjne
łyżworolek szły bardzo często w parze z nowymi ich zastosowaniami. Ciekawym
doświadczeniem z pewnością był debiut łyżworolek w 1818 roku w teatrze. Miało to miejsce w
Berlinie podczas przedstawienia pt.: „Der Maler oder die Wintervergn Ugungen” [13]. Również
w okolicach Berlina, jednakże nieco później, bo w 1840 roku, zaczęto wykorzystywać
łyżworolki jako przyrząd poprawiający efektywność pracy. Miało to miejsce w tawernie Corse
Strona 5 / 86
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • tejsza.htw.pl

    •