Receptory i odruchy (26.10), piktele z fizjologii

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Fizjologia czucia i odruchówO stanie naszego organizmu jak i o wszystkich docierających do niego bodźcach informują naswyspecjalizowane struktury – receptory.Są one strukturami nerwowymizdolnymi do odbioru bodźcówi ich przekazywania.Zasada ich działania opiera się naprzetwarzaniu energii bodźca na potencjałgenerujący,czyli miejscową zmianę potencjału błonowego, przekazywanego następnie doośrodkowegoukładu nerwowegow postacipotencjałów czynnościowych włókien aferentnych.Receptorami mogą byćpojedyncze komórki receptorowe,jak iobwodowe zakończenia neuronów czuciowych.np.narządemzmysłudla procesu widzenia jest oko, w którymrolęreceptorówpełnią czopki i pręciki, inne narządy zmysłów:Rodzaj zmysłusłuchwęchsmakdotyk/uciskciepło/zimnobóldługość mięśnianapięcie mięśniaciśnienie tętnicze krwiReceptorkomórki zmysłowe rzęsateneurony węchowekomórki receptorowe smakuzakończenia nerwowezakończenia nerwowezakończenia nerwowereceptory pierścienno –spiralne; receptory kwiatowatereceptory ściągnistezakończenia nerwoweNarząd zmysłuucho (narząd Cortiego)błona śluzowa okolicywęchowejkubki smakowezakończenia nerwowezakończenia nerwowezakończenia nerwowewrzecionko nerwowo-mięśniowenarząd ścięgnisty Golgiegoreceptory wrażliwe narozciąganie w z+atoce tętnicyszyjnej i łuku aortyreceptory wrażliwe narozciąganie w miąższu płuckłębki szyjne i aortalneucho (przewody półkoliste/woreczek i łagiewkastopień wypełnienia płucpowietrzemPO2krwi tętniczejprzyspieszenie kątowe/liniowezakończenia nerwowekomórki kłębkowezakończenia nerwoweI. PODZIAŁ RECEPTORÓW1.Podział ze względu naźródło bodźca●eksteroreceptory– odbierają informacje spoza organizmu np. receptory dotyku, ucisku, ciepła, zimna●interoreceptory– odbierają informacje z wnętrze organizmu np. baroreceptory, kłebki aortalne, kłębkiszyjne●priopioreceptory– informują o położeniu ciał w przestrzeni oraz o położeniu elementów ciała wobecsiebie np. receptory pierścienno-spiralne, receptory ścięgnistetelereceptory– odbierają informacje docierające od organizmu ze znacznej odległości (czasem są●traktowane jako podgrupa eksteroreceptorów) np. czopki, pręciki, receptory słuchu i węchu1Fizjologia czucia i odruchów2.Podział ze względu natyp energii bodźca●mechanoreceptory(odkształcenia skóry i dźwięki)●termoreceptory●fotoreceptory●chemoreceptory(substancje wywołujące wrażenie smaku i zapachu)●baroreceptory3.Podział ze względu naszybkość adaptacji(szersze omówienie por. dalej)receptory szybkoadaptujące się (fazowe, dynamiczne)– wysyłają potencjały czynnościowe ze●zmniejszającą się częstotliwością pomimo trwania bodźca - wartość potencjału szybko opada np. ciałkoPaccinego●receptorywolnoadaptujące się (toniczne, statyczne)– wysyłają potencjały czynnościowe przez cały czastrwania bodźca np. wrzecionko nerwowo-mięśniowe, baroreceptory, receptory bólu4.Podział ze względu narodzaj bodźca adekwatnegoPrzykłady receptorów i ich bodźców adekwatnych:●mechanoreceptor – ucisk●termoreceptory– temperatura●fotoreceptory– światłoII. FIZJOLOGIA DZIAŁANIA RECEPTORÓWSekwencja zjawisk związana z odbiorem bodźca:Rolą receptorówjest przetworzenie energii bodźca w potencjał czynnościowy lub pobudzenia wydzielenianeuromediatora wywołującego potencjały czynnościowe, które przewodzone są następnie drogami2Fizjologia czucia i odruchówczuciowymi do ośrodkowego układu nerwowego. Pierwszym etapem jesttransdukcja bodźca,czyli jegozamiana na tzw. potencjał generujący, wyzwalającynastępnie (jeśli osiągnieodpowiednią wartość)potencjał czynnościowy.Zjawiska jonowe i elektryczne zachodzące w receptorach1.Receptory fazowe – ciałko PaciniegoNajlepiej przebieg zjawisk elektrycznych i jonowych poznano na przykładzie tzw.ciałka Paciniego,czylimechanoreceptora zawartego w skórze,dla którego bodźcem adekwatnym jestucisk.Ciałko Paciniegoskłada się z nagiego zakończenia włókna nerwowego,otoczonego łącznotkankowątorebkązawierającą wewnątrz koncentrycznie ułożone blaszki, pomiędzy którymi przestrzenie wypełnionesą płynem.Charakterystyczny jest również fakt, że wobrębie torebki występuje pierwsze przewężenieRanvierawłókna nerwowego. Jestreceptorem szybkoadaptującym się – potencjał generujący szybko spada,pomimo trwania bodźca.1)Rozpoczyna siędziałanie bodźca– wytwarzany jestnacisk2)Pod wpływem nacisku następujeodkształcenie torebki łącznotkankowejreceptora co powodujewzrost ciśnienia wewnątrz torebki3)W odpowiedzi na wzrost ciśnienia dochodzi dorozciągnięcia nagiego zakończenia włókna nerwowegoco wyzwalaotwarcie kanałów jonowych dla Na+4)JonyNa+napływają do wnętrzawłókna zgodnie ze swoim gradientem elektrochemicznym –błonareceptora ulega miejscowej depolaryzacji,dochodzi do powstaniapotencjału generacyjnego(receptorowego)3Fizjologia czucia i odruchów5)Wielkość potencjału generacyjnego wzrasta wprost proporcjonalnie do wielkości odkształcenia,awięc i do siły powstającego bodźca–nie stosuje się więc on do prawa „wszystko albo nic”(każdybodziec progowy wyzwala taki sam potencjał czynnościowy o maksymalnej amplitudzie)6)Odpowiednioszybko i mocno działający bodziecw receptorzeszybkoadaptującym się,takim jakciałko Pacciniego, wyzwalakrótki, silny potencjał generujący obserwowany jako pierwszy „pik”potencjału generującego,po czym bardzoszybko następuje powrót do spoczynkowego stężeniajonów wewnątrz włókna7)Jeżelipotencjał generacyjny jest wystarczająco silnydochodzi do wyzwolenia przez niego wprzewężeniu Ranvierapotencjału czynnościowegoprzewodzonego następnie do odpowiedniegoośrodka czuciowego jako impuls nerwowy8)Mimociągłego działania bodźcana ciałko Pacciniegonie dochodzi do wyzwoleniakolejnychpotencjałów generacyjnych –zmniejsza się podwyższone wcześniej ciśnienie śródtorebkowe, błonawłókna ulega skurczeniu,a kanały jonowe częściowemu zamknięciu. Jest to sposób reakcjinazywanyadaptacją,w takim przebiegu charakterystyczny dla receptorów szybkoadaptujących się9)Następujezakończenie działania bodźca,czyli nacisk przestaje działać – powoduje toodkształcenietorebki i kolejny wzrost ciśnienia w jej wnętrzu,co jest przyczynąwygenerowaniaw sposóbidentyczny jak wcześniej,drugiego piku potencjału generującego.Warto rozważyć w przypadku ciałka Paciniego,dwa przypadki:●zbyt wolno działający bodziec nie wyzwoli potencjału generującego– ciśnienie w osłonce jeststosunkowo szybko eliminowane przez jej elastyczne właściwości.●usunięcie kapsuły otaczającej włóknonerwowe doprowadziłobydo wyzwalania potencjaługenerującegozarówno przy ucisku słabym, jak i silniejszym, aletylko raz–zakończenie działaniabodźca nie wyzwoliżadnej reakcji we włóknie●blokada pierwszego węzła Ranvieradoprowadziłaby do tego, żepotencjał generujący nie wyzwoliłbypotencjału czynnościowego,ale nadal byłby tworzony przez napływające do wnętrza zakończenianerwowego jony Na+.4Fizjologia czucia i odruchów2. Receptory toniczneReceptory wolnoadaptujące się (toniczne),np.wrzecionko nerwowo-mięśniowe, wyładowania następująprzez cały czas trwania bodźca, charakteryzują siędwufazową odpowiedzią,składającą się z:●fazy dynamicznej– powstaje w niejkrótki i wysoki potencjał generującyw czasiepoczątku działaniabodźca adekwatnego–wydłużania mięśnia szkieletowego(we wrzecionku odopowiadają za niąreceptory pierścienno – spiralne)●fazy statycznej– zachodzącej przezcały czas trwania bodźca(utrzymującegosię rozciąganiamięśnia),gdy potencjał generujący utrzymuje sięna stałym poziomie,nieconiższym niż w fazie dynamicznej(we wrzecionku odpowiadają za nią receptory kwiatowate)2.1.Receptory mięśnioweReceptory obecne w mięśniach toproprioreceptory,które przekazujądo OUN sygnały o rozciąganiu mięśnii ich skurczu.Najważniejszą rolę wprocesach sterowania ruchami mają wrzecionka nerwowo-mięśniowe ireceptory ścięgniste Golgiego.2.1.1.Wrzecionko nerwowo - mięśnioweSą onezawarte pomiędzy komórkami mięśniowymi,ułożonerównolegle do nich, otoczone torebkąłącznotkankową,wrażliwe na rozciągnięcia mięśnia.Składają się zezmodyfikowanych włókienmięśniowych:●włókien mięśniowych intrafuzalnych– są towłókna o bardzo niewielkiej sile skurczu,pozbawione elementów kurczliwych w swojejśrodkowej części, wśród nich wyróżniamy:✓włókna z woreczkiem jąder– dłuższe, jądrakomórek tworzą wiele warstw w krótkimodcinku włókna powodując powstaniezgrubienia (woreczka)✓włókna z łańcuszkiem jąder– krótsze, jądrakomórek ułożone szeregowo.●unerwienie czuciowe✓receptory pierścieniowo – spiralne–kontaktują się z częścią środkową włókien obu typów, są wrażliwe na rozciąganie w sposóbdynamiczny (szybki przyrost siły rozciągającej). Przekazują impulsy do OUN poprzez grubewłóknatypu Ia✓receptory groniaste (kwiatowate) – kontaktują się z obwodowymi częściami włókien z łańcuszkiemjąder, reagują w sposób statyczny (przez cały czas trwania bodźca, mniej wrażliwe). Przekazująimpulsy do OUN za pomocą cienkichwłókien typu II●unerwienie ruchowe✓włókna intrafuzalneunerwione są przezmotoneurony gamma (⅟) oraz motoneurony beta (β),spośród których wyróżnia sięwłókna statyczne unerwiające włókna z łańcuszkiem jąderorazwłókna dynamiczne unerwiające włókna z woreczkiem jąder.●mechanizm działania:✓receptoryścięgnisto-spiralne oraz kwiatowate sąpobudzane w czasie rozciągania środkowejczęści włókien intrafuzalnych,pozwala to nazlokalizowanie5 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • tejsza.htw.pl

    •