ROZDZIAŁ 10 BECK OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA(1),

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ROZDZIAŁ 10 OSOBOWOŚĆ HISTRIONICZNA
1.WSTĘP
Osobowość histrioniczną charakteryzuje:
V
przesadna emocjonalność, egzaltacja, potrzeba przyciągania uwagi.
zbytnia koncentracja na wyglądzie zewnętrznym, uwodzicielskość, chęć bycia w
centrum uwagi.
V
Reakcje emocjonalne- wyolbrzymione, chwiejne, powierzchowne
V
Ogólnikowy sposób wyrażania myśli- wrażenia, impresje
V
Łatwo ulegają emocjom pragną pobudzenia
V
Relacje z ludźmi problematyczne- postrzegane jako powierzchowne, płytkie,
roszczeniowe, nadmiernie zależne, przeczulone, kosztowne w utrzymaniu
Relacje te są burzliwe, nie przynoszą satysfakcji, uzależnienie od uwagi ludzi skutkuje
klękiem przed rozłąką i przeżywaniem rozpadu związku
V
Badania Slavney i McHugh(1974) wśród 32 osobowej grupy pacjentów
histrioniczncyh na oddziale psychiatrycznym, aż 80% przyjętych z powodu skłonności
samobójczych, depresji, bądź obu.
V
Problemy, z którymi się zgłaszają: zaburzenia lękowe, np. panika z agorafobią lub
bez, uzależnienie od alkoholu, nadużywanie substancji psychoaktywnych zaburzenia
konwersyjne, somatyzacyjne, krótkotrwała psychoza reaktywna/
V
Osobowość histrioniczna jest najczęściej spotykana w populacji osób cierpiących na
lęk napadowy (Diaferia i In.1993).
2.RYS HISTORYCZNY
Określenie „osobowość histrioniczna” stosunkowo nowe, przez wiele lat nazywano
osobowością histeryczną wywodzącą się z koncepcji histerii ( wędrująca macica
osadzająca się w ciele kobiety, wywołując objawy histerii, leczenie- zamążpójście i
ciąża wg. Hipokratesa)
Termin „histeria” do dziś stosowany do opisu zjawisk zróżnicowanych (histerią
nazywano przejściową utratę panowania nad sobą wywołaną stresem, zaburzenie
konwersyjne, zespół Briqueta, zaburzenie osobowości, cechy osobowości).
DSM III- „histerię” zastąpiono odrębnymi kategoriami – zaburzenie somatyzacyjne,
zaburzenia konwersyjne, hipochondria, zaburzenia dysocjacyjne, osobowość
histrioniczna.
Freuda interesowała histeria konwersyjna nie cechy os. histrionicznej. Nierozwiązane
konflikty edypalne jako przyczyna, a główny mechanizm obronny to wyparcie.
Przekonanie, że wyleczy się przez wyładowanie seksualnych stłumionych emocji
(wczesna terapia to sugestia i hipnoza, potem wolne skojarzenia, interpretacje oporu i
przeniesienia)
Marmor(1953) podważył założenia psychoanalizy, może fiksacja osobowości
histerycznej jest bardziej oralna niż falliczna? (czyli zaburzenie powstało wcześniej)
3.DIAGNOZA RÓŻNICOWA
Najsilniejszy sygnał świadczący o osobowości histrionicznej
ã
przesadnie
dramatyczna, teatralna prezentacja siebie, inne cechy najważniejsze dla diagnozy wg.
specjalistów ( Slavney,1978) to : dramatyzm, i teatralna prezentacja siebie, dążenie do
zwrócenia na siebie uwagi, niestabilność emocjonalna, uwodzicielskość.
Cechy trudniej rozpoznawalne: próżność, niedojrzałość, objawy konwersyjne.
Przypadek kliniczny Cathy str. 242,245
Pohl(1991) omawia niektóre kryteria diagnostyczne osobowości histrionicznej.
ã
Z DSM-IV-TR usunięto 2 kryteria: „ bezustannie szuka bądź domaga się pociechy,
aprobaty i pochwał” oraz” jest skoncentrowana na sobie, jej działania mają przynosić
natychmiastową gratyfikację ; nie toleruje frustracji wywołanej odroczeniem
gratyfikacji”. [ cechy te dominują w zaburzeniach histrionicznych, ale tak często
występują w innych, że nie mogą stanowić podstawy do rozróżniania ].
ã
DSM-IV-TR – nowe kryterium „ uważa swoje relacje z innymi za bliższe niż są w
rzeczywistości”.
Konceptualizacja osobowości histrionicznej
ã
odzwierciedlenie karykatury
kobiecości próżna, zależna, egoistyczna.
W praktyce
częściej rozpoznawana
u kobiet, u mężczyzn wiąże się z
homoseksualizmem być może to pochodna oczekiwań społecznych, a nie rzeczywista
różnica. Być może to zaburzenie powinno się rozumieć jako karykaturę ról
seksualnych- skrajnej męskiej i kobiecej? (Kolb,1968).
Emocje osoby histrionicznej są przesadzone, nieprzekonujące (własna reakcja
terapeuty jako wskazówka w kierunku tego zaburzenia
Pacjenci z zaburzeniami histrionicznymi często ukazują objawy, myśli i działania jako
zewnętrzne, narzucone. Wykonują teatralne gesty, hiperbole, dramatyczne gesty,
aktorska intonacja, mają nietypowe, prowokacyjne ubrania.
Informacje o relacjach interpersonalnych są nieodłączne w przypadku diagnozy (o
potencjalnym zaburzeniu mogą świadczyć: romantyczny stosunek do związku, który
potem się rozwiewa; związki początkowo iddyliczne, z końcową katastrofą; burzliwe
związki o dramatycznym zakończeniach.
Podczas diagnozy : zebranie danych jak pacjenta postrzega otoczenie, informacje o
jego myślach, groźbach samobójczych( czy próby te są manipulacją?)
U osobowości histrionicznej (jak u osób z zaburzeniami z osi pierwszej – cyklotymii,
zaburzenia dwubiegunowego) pojawiają się okresy hipomanii.
Millon (1996) wskazuje, że
w cyklomanii
jest poczucie pośpiechu, niepokoju oraz
nasilenie fazy hipomanii, a brak tego w osobowości histrionicznej.
Podobieństwa między osobowością histrioniczną,a innymi zaburzeniami osobowości:
Û
Pragnienie bycia w centrum uwagi (narcystyczne i histrioniczne)
Osobowość histrioniczna częściej ulega,żeby dostać uwagę otoczenia,
A osobowość narcystyczna poświęca uwagę na rzecz swojego statusu.
Û
Zmienne i dramatyczne emocje (borderline i histrioniczne)
Osobowość z pogranicza częściej angażuje się w zachowania
autodestrukcyjne,a przy silnych emocjach dyskomfort.
4.KONCEPTUALIZACJA
Rys. 10.1. Model poznawczy osobowości histrionicznej (łączy postulaty Miliona,Shapiro i
Becka)
Shapiro(1965) typowy styl poznawczy dla osób z histerią (niezależnie od treści)
cechuje się ogólnikowością, rozmyciem oraz wrażeniowością.
Beck przedstawił poznawczą konceptualizację histerii (lecz wtedy bardziej opisał os.
Konwersyjną)
Millon (1996) opisał koncepcję osobowości histrionicznej inspirowaną teorią
biospołeczno-poznawczą.
Głębokie założenie pacjenta z osobowością histrioniczną : „jestem niekompetentny i
nie poradzę sobie z życiem”
Osoby o innych zaburzeniach mają podobne, ale odróżnia je sposób radzenia sobie z
nim. ( depresyjni- rozpatrują cechy negatywne, czują się bezwartościowe; osobowość
zależna- podkreślają swoją bezradność i liczą na opiekę; osobowość histrioniczna-
podejście pragmatyczne, skoro sami nie mogą zapewnić sobie opieki próbują zyskać
uwagę otoczenia i aprobatę, co zapewni im realizację potrzeb.)
Skoro to inni ludzie mają środki do przetrwania, histioniczna osobowość jest
przekonana, że musi być uwielbiana za wszystko, pojawia się lęk przed odrzuceniem.
Lęk przed odrzuceniem u osobowości histrionicznej – sama myśl stanowi zagrożenie
przypominając o jego nieistotnej pozycji. Poczucie własnej niekompetencji i
desperackie pragnienie aprobaty powoduje, że żyje pod presją zdobywania uwagi
przez metody skuteczne w przeszłości (często wyolbrzymiony stereotyp płci).
Pacjentki histrioniczne (niektórzy pacjenci) od wczesnych lat nagradzane za urok,
urodę bardziej niż kompetencje wymagające myślenia, planowania. Mężczyźni
przyjmują rolę macho, bo częściej nagradzani za męskość i siłę.
Maisto (1985) przedstawia problem osobowości histrionicznej jako : „ nadmierną
potrzebę uwagi oraz nieumiejętność wykorzystania stosownych umiejętności
społecznych do jej osiągnięcia”. W związku z tym osobowość histrioniczna:
Û
Nie posiada strategii zdobywania uwagi otoczenia ( jest to jej
nadrzędny cel)
Û
Nie potrafi obserwować i analizować reakcji innych ludzi
Û
Nie zna sposobów zadziwiania, zjednywania ludzi, odgrywa pewne
role (za to był nagradzany)
Û
Próby zjednania otoczenia same w sobie nie muszą być dysfunkcyjne,
ale osoba skupia się na nich, zapomina o swoim celu i na końcu zależy
jej głównie na teatralności i pobudzeniu.
Osobowość histrioniczna a relacje.
Û
Uważają się za osoby przyjazne, towarzyskie (początkowo takie robią
wrażenie, jednak w miarę trwania relacji roszczeniowe i wymagające
wsparcia).
Û
Często stosują manipulacje lub groźby, wymuszanie, ataki furii, próby
samobójcze.
Osobowość histrioniczna a przeżycia wewnętrzne.
Û
Osobowości histrionicznej bardzo zależy na aprobacie, dlatego
przecenia doświadczenia zewnętrzne nad wewnętrzne.
Û
Lekceważąc przeżycia wewnętrzne nie ma poczucia tożsamości i
odrębności, postrzega siebie głównie w relacji do otoczenia.
Û
Doświadczenia wewnętrzne wydają jej się obce, kłopotliwe, unikają
poznawania siebie
Û
Niewiele uwagi zwracają na przeżycia, więc nie wiedzą jak reagować
na potrzebę głębi w związku, ich związki więc są płytkie, oparte na
graniu ról.
Osobowość histrioniczna a procesy poznawcze.
Û
Procesy poznawcze osobowości histrionicznej – globalne, brakuje im
szczegółów.
Û
Poczucie Ja rozwija się na podstawie wrażeń, impresji a nie cech czy
dokonań ( nie spostrzega szczegółowo swoich działań i uczuć)
Û
Przesadne myśli wywołują przesadne, wyolbrzymione emocje ( silne i
zmienne, ponoszą pacjenta, bez integracji poznawczej trudno je
opanować, więc częste wybuchy emocji ( założenie psychologii
poznawczej o wpływie myśli na emocje.)
Osobowość histrioniczna a styl myślenia.
Û
Styl myślenia osobowości histrionicznej prowadzi do zniekształceń
poznawczych (J.Beck):
ã
myślenie czarno-białe (nagłe, silne reakcje, gwałtowne wnioski,
pozytywne lub negatywne, jedna osoba widziana jako wspaniała druga
negatywna).
ã
nadmierne uogólnienie interpretacji zdarzeń ( silne emocje, nie zwracają
uwagę na logikę, gdy raz odrzuceni twierdzą, że będą zawsze, mają też
skrajne interpretacje pozytywne).
ã
zniekształcenia w rozumowaniu emocjonalnym ( ich emocje dowodzą
prawdy, gdy czują się niekompetentne, to takie są)
5. STRATEGIE I METODY LECZENIA
Ogólnie:
V
Praca nad konkretnymi problemami – techniki pozn-beh ( w zależności od celów-
zauważanie i podważanie trafności automatycznych myśli, eksperymenty
behawioralne, planowanie czynności, trening technik relaksacyjnych, rozwiązywanie
problemów, rozwój asertywności).
V
Konceptualizacja poznawcza sugeruje strategię leczenia łączącą pracę nad
modyfikacją zachowań interpersonalnych oraz stylu myślenia pacjenta z
wprowadzeniem zmian koniecznych do realizacji doraźnych celów.
V
Podważyć trafność głębokich założeń
(jestem niekompetentna, trzeba być
uwielbianym zawsze i wszędzie).
5.1. Strategia współpracy.
Sprzeczne style myślenia pacjenta i terapeuty- frustracja. Jeżeli konflikt stylów da się
rozwiązać, to zmiany poznawcze łagodzą trudności emocjonalne pacjenta.
Terapeuta musi być elastyczny, aby pacjent przyjmował postawę, która wydaje mu się
na początku terapii nienaturalna. Ujęcie poznawcze ma pokazać nowy sposób
postrzegania i przetwarzania doświadczeń ( przez systematyczne, zorientowane na
problemy ujęcie poznawcze). Proces uczenia się zasad terapii poznawczej jest nie
tylko środkiem do celu, ale często najważniejsze znaczenie mają umiejętności
zdobyte w trakcie czynnego uczestnictwa w terapii.
Początkowo- pacjent widzi terapeutę jako wszechmocnego ratownika, który przyniesie
poprawę ( to może ograniczać skuteczność). Im bardziej aktywna rola pacjenta tym
trudniej utrzymać taki obraz terapeuty, dlatego ważna współpraca i dialog kierowany,
a nie przyjmowanie przez terapeutę roli wybawcy ( bo os. histrioniczna ma tendencję
do zależności w relacji).
Nieuważny terapeuta przyjmie rolę wybawcy, przyjmie odpowiedzialność za to, że
pacjent nie pracuje nad zmianą, ulegnie żądaniom. W ten sposób wzmocni poczucie
bezradności u pacjenta i wejdzie w relacje przypominającą związki pacjenta.
Należy w pacjencie wzmacniać poczucie kompetencji, rozwijać umiejętność
zwracania uwagi na szczegóły przebiegu terapii ( P przekonuje się, że asertywność i
ocena szczegółów opłaca się na sesji, w ten sposób uczy się aktywnego
rozwiązywania problemów.
5.2. Wybrane metody interwencji
Pacjent z os. histrioniczną musi nauczyć się koncentracji uwagi na jednym aspekcie w
danej chwili
(ustalanie szczegółów sesji jako nauka koncentracji na szczegółach).
Należy ograniczyć czas sesji na przegląd wydarzeń z minionego tygodnia ( mają
tendencję do przeznaczania całej sesji na dramatyczne opisy)
ã
T okazuje wsparcie, P
czuje się zrozumiany, reszta sesji na realizację celów.
Problemem jest częsta rezygnacja z terapii przed zajściem zmian
ã
rozwiązaniem jest
ustalenie sensownych i ważnych dla niego samego celów przynoszących korzyści
bliskiej i dalszej przyszłości (sami pacjenci zwykle postulują cele ogólne,
niekonkretne, należy zastąpić je szczegółowymi).
T pomaga skonkretyzować cele, tworzy się model osoby, którą pacjent chciałby się
stać, potem je zapisują.
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • tejsza.htw.pl

    •