Publikacja oligo, szkolnictwo specjalne(1)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
METODY STYMULACJI SENSORYCZNEJ U DZIECI Z GŁĘBOKĄ
I GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ
Opracowała:
Beata Grześkowiak
Zielona Góra 2005 r.
1
WSTĘP
UKŁAD NERWOWY I NIEKTÓRE PRZYCZYNY JEGO USZKODZENIA
Na ośrodkowy układ nerwowy składa się mózgowie oraz rdzeń kręgowy. W
skład mózgowia wchodzą: kresomózgowie, międzymózgowie, móżdżek i rdzeń
przedłużony. Rdzeń kręgowy jest ośrodkiem ruchów bezwarunkowych oraz
przewodzi impulsy od i do mózgowia.
Rozwój ośrodkowego układu nerwowego łączy się z pojawieniem się płytki
nerwowej, która powstaje z zewnętrznego listka zarodkowego. Z płytki tej na skutek
rozmnażania się komórek, powstaje około 15- 20 dnia życia zarodkowego rynienka,
która zamykając się, tworzy cewę nerwową. W drugim miesiącu życia płodu
obserwuje się w obrębie cewy nerwowej 3 pierwotne pęcherzyki, a u płodu 6-
tygodniowego 5 pęcherzyków wtórnych, będących podstawą rozwoju mózgowia. W
toku dojrzewania z 5 pęcherzyków powstają złożone struktury mózgu ludzkiego,
natomiast rdzeń kręgowy powstaje z dolnej części cewy nerwowej. W końcu
pierwszego miesiąca życia zarodkowego powstają półkule mózgowe, tworząc w
każdej z nich płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny. Początek
powstania kory mózgowej ustalić można na zewnętrznej części kresomózgowia już
pod koniec 2 miesiąca życia zarodkowego.
Ośrodkowy układ nerwowy noworodka jest już w zasadzie ukształtowany, różni
się on jednak od układu nerwowego dorosłego człowieka : wielkością, budową,
odmiennym stosunkiem poszczególnych części i co najważniejsze, stopniem
dojrzałości i to zarówno w sensie autonomicznym i biochemicznym.
Najbardziej rozwinięte są u noworodka pola pierwotne ruchowe, wzrokowe w
płacie potylicznym oraz pole słuchowe w płacie skroniowym. Odpowiadające im
pola kojarzeniowe rozwijają się w późniejszym okresie rozwoju.
Jakie są przyczyny uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego? Z punktu
widzenia klinicznego największą rolę odgrywają zmiany w ośrodkowym układzie
związane z okresem zarodkowym ( embriopatie), płodowym ( fetopatie) i okresem
okołoporodowym.
Do powstania embriopatii dochodzi w pierwszym kwartale ciąży, a więc w okresie
tworzenia się licznych narządów i układów, dlatego też charakterystyczną cechą
embriopatii stanowi występowanie licznych wad wrodzonych. U dzieci z
embriopatiamii wykazać można różnego stopnia opóźnienie w rozwoju
psychoruchowym.
Wyróżniamy embriopatie i fetopatie wirusowe. Najbardziej znana jest
embriopatia różyczkowa(wywołana jest przez różyczkę przebytą przez matkę w
pierwszym kwartale ciąży) , która stała się ''modelem”dla tego typu zmian.
Chorobami wirusowymi, które również mogą uszkodzić płód są: WZW A lub
WZW B, ospa wietrzna i prawdziwa, czy opryszczka.
Embriopatie i fetopatie mogą być również pochodzenia bakteryjnego ( np. kiła)
lub wywołane przez pasożyty ( np. toksoplazmoza, którą wywołuje odzwierzęcy
2
pasożyt).
Uszkodzenia mogą również powstać w związku z działaniem:czynników
mechanicznych, które naruszają ciągłość tkanek w czasie porodu, czynników
fizycznych, (np. wahania ciśnienia wewnątrzmacicznego ), czynników chemicznych i
metabolicznych (deficyt tlenowy, zatrucia) czy w wyniku zmian hematologicznych
wynikających z niezgodności czynnika Rh lub grup głównych krwi rodziców.
W tym miejscu warto poświęcić chwilę uwagi uszkodzeniom płodu spowodowanym
niedoborem tlenu.
Niedotlenienie wysuwa się na pierwsze miejsce spośród przyczyn
odpowiedzialnych za uszkodzenie płodu. Przyczyny zaburzeń i uszkodzeń są tak
liczne, jak różnorodne są czynniki, które współdziałają w jego prawidłowym
zaopatrzeniu w tlen.
Zaopatrzenia płodu w tlen można podzielić na 3 etapy:
Wymiana gazowa matki; Dyfuzja tlenu przez łożysko ; Wymiana tlenu pomiędzy
łożyskiem a płodem. Najczęstszą przyczyną stanów niedotlenienia płodu jest
zmniejszanie powierzchni czynnej łożyska.
Powstałe w następstwie niedotlenienia zmiany doprowadzić mogą do różnych i
rozległych zazwyczaj uszkodzeń mózgu. Stany niedotlenienia w o.u.n. Stanowią
najczęstszą przyczynę zespołu mózgowego porażenia mózgowego.
Powyższe przyczyny uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego zaliczamy do
grupy przyczyn powstałych w okresie ciążowo– porodowym i noworodkowym.
W tej grupie uszkodzeń o.u.n. na wymienienie zasługują powikłania związane ze
złamaniem obojczyka w czasie porodu. Do złamania dochodzi na skutek znacznego
ucisku barku dziecka do tylnej powierzchni spojenia łonowego matki.
Z innych uszkodzeń związanych z porodem należy wymienić: krwiaki
podokostnowe kości czaszki, pęknięcia lub złamania kości czaszki z ich
wgnieceniem, urazy i złamania kręgosłupa , a w następstwie uszkodzenia rdzenia
kręgowego.
Nie wszystkie przyczyny uszkodzeń o.u.n. Należy wiązać z patologią ciąży lub
porodu. I tak na niedorozwój umysłowy mogą wpływać czynniki genetyczne i
związane z nimi zaburzenia chromosomalne. Przykładem może być zespół Downa,
zespół Patau, zespół Edwardsa, czy zaburzenia chromosomów płciowych.
Wszystkie wyżej wymienione czynniki doprowadzające do uszkodzeń o.u.n. Dają
w następstwie szereg zespołów klinicznych. Szczegółowy ich obraz zależy od
rodzaju działającego czynnika uszkadzającego i czasu jego działania, wielu
złożonych związków pomiędzy matką i płodem, podłoża genetycznego itp. W chwili
urodzenia się dziecka rozwój jego układu nerwowego nie jest zakończony. Stąd też
obraz powstałych para- i prenatalnych uszkodzeń wraz z rozwojem i dojrzewaniem
układu nerwowego ulega w ciągu pierwszych lat życia stałej ewolucji klinicznej.
3
WADY WRODZONE OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO
Wadą wrodzoną nazywamy obecną od urodzenia nieprawidłową budowę narządu lub
jego części powodują nieprawidłową jego czynność. Wady te mogą być dziedziczne
bądź przypadkowe, powstałe w wyniku działania szkodliwego czynnika w czasie
rozwoju w łonie matki.
Przyczyny wad wrodzonych:
a) czynniki genetyczne
b) zakażenia wewnątrz maciczne: różyczka, cytomegalia, toksoplazmoza,
opryszczka, kiła
c)choroby metaboliczne matki: fenyloketonuria, niedobór jodu, cukrzyca,
niedożywienie, niedotlenienie
d) toksyny i leki: alkohol, tlenek węgla, leki przeciwpadaczkowe, środki
odurzające.
Wady te są wynikiem zaburzenia rozwoju ośrodkowego układu nerwowego i
dotyczą one przeważnie jego części lub rzadziej całego układu.Najczęściej
spotykanymi wadami mogącymi prowadzić nawet do głębokiej
niepełnosprawności intelektualnej są:rozszczep kręgosłupa, przepuklina
oponowa, przepuklina oponowo-rdzeniowa, wodogłowie wrodzone,
nowotwory ośrodkowego układu nerwowego,padaczka, mózgowe porażenie
dziecięce.
Każda droga prowadząca dzieci niepełnosprawne do intensywniejszego
poznawania i przeżywania świata jest cenna, bo przybliża cel.
Praktyka pedagogiczna dotycząca pracy z dziećmi upośledzonymi w stopniu
głębokim i głębszym skłania do ustawicznych poszukiwań metod i form
ułatwiających im poznawanie, rozumienie i przeżywanie otaczającego świata.
Dzieci te mają trudności w odbieraniu bodźców napływających z najbliższego
otoczenia. Świat dla nich jest pełen chaosu i niezrozumiałych zjawisk. Są
całkowicie uzależnione od dorosłych, bowiem nie potrafią rozwiązywać
najprostszych problemów dnia codziennego. Czasami wymagają karmienia,
przewijania, nie potrafią samodzielnie poruszać się. Często też nie są w stanie
wyrazić swych potrzeb, pragnień i uczuć. Niekiedy nawet rodzice nie
rozumieją ich sygnałów, które są wołaniem o pomoc: pragnę miłości; zimno
mi; boję się tego; nie rozumiem; nie wiem co to jest itd.
Dzieci te są zagubione, niezrozumiane i bardzo osamotnione nawet wśród
najbliższych. W takich okolicznościach nie mają szans pomyślnego rozwoju.
Tylko nauczyciele-profesjonaliści, ludzie najbardziej rozumiejący istotę
potrzeb i zachowań dzieci upośledzonych w stopniu głębokim, otwarci na
pomoc, gotowi są stworzyć takie warunki, aby ułatwić im poznanie
najbliższego otoczenia i w miarę możliwości nauczyć ich prawidłowego w nim
funkcjonowania. Ze szczególną precyzją odbierają i analizują sygnały dzieci
informujące o ich trudnościach, niezaspokojonych potrzebach i pragnieniach,
4
dobierając przy tym odpowiednie dla każdego z nich metody i formy pracy.
Zapewniają im komfort psychofizyczny, akceptację dla ich odmienności,
szacunek, godność i zaufanie, co stanowi podstawę dla ich rozwoju oraz
wspólnej i radosnej drogi do świata dla nas tak bardzo prostego i
zrozumiałego. Terapeuci , nauczyciele i opiekunowie podejmują się wielu
sposobów wspomagania rozwoju tych dzieci.
Metody stymulacji sensorycznej stanowią podstawę oddziaływań wobec
podopiecznych. Obecnie przedstawię trzy spośród nich.
METODY STYMULACJI SENSORYCZNEJ U DZIECI Z GŁĘBOKĄ
I GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ
METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI
SHERBORNE
1. Założenia metody Ruchu Rozwijającego
Weronika Sherborne w latach sześćdziesiątych wypracowała system ćwiczeń,
który ma zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i
korygowaniu jego zaburzeń. Ćwiczenia te wywodzą się ze szkoły Rudolfa Labana i
doświadczeń własnych. Znane są pod nazwą Ruch Rozwijający. Nazwa ta wyraża
główną ideę metody: posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania
rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii tego rozwoju.
Ćwiczenia te wywodzą się z naturalnych potrzeb dziecka, które są zaspakajane w
kontakcie z dorosłymi w trakcie „baraszkowania”.
Podstawowe założenia metody Weroniki Sherborne to rozwijanie przez ruch:
q
świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego
q
świadomości przestrzeni i działania w niej
q
dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego
kontaktu
Udział w ćwiczeniach metodą Weroniki Sherborne ma na celu stworzyć
dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej
siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych.
Ponieważ dzięki temu zaczyna mieć ono zaufanie do siebie, zyskuje tez poczucie
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • tejsza.htw.pl

    •